Verzoening?
2021, 2022 en 2023
Over de geschiedenis van de (Indo-)Europeanen en Papoea’s in voormalig Nederlands Nieuw-Guinea is relatief weinig bekend. Dit in tegenstelling tot de situatie met betrekking tot de periode na het uitroepen van de Republiek Indonesia (17 augustus 1945) door Soekarno, dat tot de Indonesische onafhankelijkheid leidde. Tabee Nieuw-Guinea brengt daar verandering in door de persoonlijke ervaringen vast te leggen en te presenteren voor het brede publiek.
Doel
Het doel van het project Tabee Nieuw-Guinea is het presenteren en documenteren van getuigenissen van Nieuw-Guinea gangers en Papoea’s over de bewogen periode rond het einde van het Nederlandse bestuur in oktober 1962. De focus ligt op de periode rondom de souvereiniteitsoverdracht van Nieuw-Guinea aan de Verenigde Naties (UNTEA) op 1 oktober 1962.
InterviewsStichting Be-wonder is eind 2019 gestart met de voorbereidingen van het project Tabee Nieuw-Guinea en het interviewen van 33 mensen die deze periode hebben meegemaakt.
Betsy Torenbos en Paul Pattynama hebben de 33 geïnterviewden thuis bezocht. Betsy Torenbos nam, als oral history expert, de diepte interviews af en Paul Pattynama heeft aanvullende vragen gesteld. De mensen die verspreid over het hele land wonen zijn thuis geïnterviewd. De gesprekken, die op beeld en geluid zijn vastgelegd, duurden gemiddeld drie uur.
Het project Tabee Nieuw-GuineaTabee Nieuw-Guinea behelst de volgende onderdelen op basis van deze 33 persoonlijke verhalen: gefilmde ontmoeting, docu(mentaire)theater, symposia, video-installatie en boek.
Oral history
In dit project wordt gebruik gemaakt van oral history die een persoonlijk en subjectieve kijk geeft op de geschiedenis. Geschiedenisboekjes beschrijven vaak het generieke of een onvolledig verhaal. Oral history is een methode die de ervaringen en levenswijzen (immaterieel erfgoed) uit vroegere tijden door middel van persoonlijke interviews probeert vast te leggen en te behouden voor toekomstige generaties. Het is de mondelinge vorm van het ‘overleveren’ van verhalen die wordt vastgelegd. Het ontsluiten ervan is immers belangrijk voor jongere generaties. Gelukkig zien ook erfgoedinstellingen zoals musea, archieven en bibliotheken het belang van immaterieel erfgoed steeds vaker in.
Emotionele onderstroom
Wat het project bijzonder maakt, is dat de persoonlijke stemmen vanuit verschillende perspectieven worden getoond. Het laat zien hoe dit onderwerp leeft onder de mensen die deze periode hebben ervaren en geeft inkijk in de ‘emotionele onderstroom’ met betrekking tot dit onderwerp.
De beoogde groep geïnterviewden wordt steeds ouder en daarom is het urgent juist nu de getuigenissen over deze belangrijke, maar onderbelichte, periode in de Nederlandse geschiedenis te documenteren en presenteren.
Helaas zijn de geïnterviewden Nico van Balgooy, Heidi Heintz, Jacques de Jonge, Annis Lekransy, Marinus Maresch, Piet van Mensvoort, Lizzy Schrijn, Jan Herman van Roijen, Burmanus Wenno en Carolina Wenno ons reeds ontvallen.
Over de geschiedenis van de (Indo-)Europeanen en Papoea’s in voormalig Nederlands Nieuw-Guinea is relatief weinig bekend. Dit in tegenstelling tot de situatie met betrekking tot de periode na het uitroepen van de Republiek Indonesia (17 augustus 1945) door Soekarno, dat tot de Indonesische onafhankelijkheid leidde. Tabee Nieuw-Guinea brengt daar verandering in door de persoonlijke ervaringen vast te leggen en te presenteren voor het brede publiek.
Doel
Het doel van het project Tabee Nieuw-Guinea is het presenteren en documenteren van getuigenissen van Nieuw-Guinea gangers en Papoea’s over de bewogen periode rond het einde van het Nederlandse bestuur in oktober 1962. De focus ligt op de periode rondom de souvereiniteitsoverdracht van Nieuw-Guinea aan de Verenigde Naties (UNTEA) op 1 oktober 1962.
InterviewsStichting Be-wonder is eind 2019 gestart met de voorbereidingen van het project Tabee Nieuw-Guinea en het interviewen van 33 mensen die deze periode hebben meegemaakt.
Betsy Torenbos en Paul Pattynama hebben de 33 geïnterviewden thuis bezocht. Betsy Torenbos nam, als oral history expert, de diepte interviews af en Paul Pattynama heeft aanvullende vragen gesteld. De mensen die verspreid over het hele land wonen zijn thuis geïnterviewd. De gesprekken, die op beeld en geluid zijn vastgelegd, duurden gemiddeld drie uur.
Het project Tabee Nieuw-GuineaTabee Nieuw-Guinea behelst de volgende onderdelen op basis van deze 33 persoonlijke verhalen: gefilmde ontmoeting, docu(mentaire)theater, symposia, video-installatie en boek.
Oral history
In dit project wordt gebruik gemaakt van oral history die een persoonlijk en subjectieve kijk geeft op de geschiedenis. Geschiedenisboekjes beschrijven vaak het generieke of een onvolledig verhaal. Oral history is een methode die de ervaringen en levenswijzen (immaterieel erfgoed) uit vroegere tijden door middel van persoonlijke interviews probeert vast te leggen en te behouden voor toekomstige generaties. Het is de mondelinge vorm van het ‘overleveren’ van verhalen die wordt vastgelegd. Het ontsluiten ervan is immers belangrijk voor jongere generaties. Gelukkig zien ook erfgoedinstellingen zoals musea, archieven en bibliotheken het belang van immaterieel erfgoed steeds vaker in.
Emotionele onderstroom
Wat het project bijzonder maakt, is dat de persoonlijke stemmen vanuit verschillende perspectieven worden getoond. Het laat zien hoe dit onderwerp leeft onder de mensen die deze periode hebben ervaren en geeft inkijk in de ‘emotionele onderstroom’ met betrekking tot dit onderwerp.
De beoogde groep geïnterviewden wordt steeds ouder en daarom is het urgent juist nu de getuigenissen over deze belangrijke, maar onderbelichte, periode in de Nederlandse geschiedenis te documenteren en presenteren.
Helaas zijn de geïnterviewden Nico van Balgooy, Heidi Heintz, Jacques de Jonge, Annis Lekransy, Marinus Maresch, Piet van Mensvoort, Lizzy Schrijn, Jan Herman van Roijen, Burmanus Wenno en Carolina Wenno ons reeds ontvallen.
Onderdelen
De basis van Tabee Nieuw-Guinea is 33 interviews met Papoea's, (Indo-)Europeanen (Nederlanders, Belanda’s en totoks) uit voormalig Nederlands Nieuw-Guinea. Daaronder moeders en vrouwen, DETA-contractanten, (bestuurs)ambtenaren, kolonisten, Nederlandse militairen, onderwijzers en de Toegoenees Gerrit Abrahams die door de overdracht eind 1962 gedwongen waren Nieuw-Guinea te verlaten. Ook het verhaal van Siem Nieuwehuijse, die als KLM piloot voor de overdracht evacuatie vluchten uitvoerde en van de Papoease Corrie Ap, die ver na 1962, in 1983 alsnog moest vluchten en van de missionarissen Piet van Mensvoort en Floor Hoogenboom die na de overdracht in Nieuw-Guinea zijn achtergebleven komen aan het woord.
Tabee Nieuw-Guinea kent vijf samenhangende onderdelen:
Voor het docu-theater, de symposia en de multimediale installatie werkt Stichting Be-wonder samen met het Indisch Herinneringscentrum (IHC), museum Sophiahof, museum Bronbeek/Kumpulan en DNK.
De basis van Tabee Nieuw-Guinea is 33 interviews met Papoea's, (Indo-)Europeanen (Nederlanders, Belanda’s en totoks) uit voormalig Nederlands Nieuw-Guinea. Daaronder moeders en vrouwen, DETA-contractanten, (bestuurs)ambtenaren, kolonisten, Nederlandse militairen, onderwijzers en de Toegoenees Gerrit Abrahams die door de overdracht eind 1962 gedwongen waren Nieuw-Guinea te verlaten. Ook het verhaal van Siem Nieuwehuijse, die als KLM piloot voor de overdracht evacuatie vluchten uitvoerde en van de Papoease Corrie Ap, die ver na 1962, in 1983 alsnog moest vluchten en van de missionarissen Piet van Mensvoort en Floor Hoogenboom die na de overdracht in Nieuw-Guinea zijn achtergebleven komen aan het woord.
Tabee Nieuw-Guinea kent vijf samenhangende onderdelen:
- Docu-theater Verzoening? is een voorstelling met geïnterviewden, improviserend componist Oscar Jan Hoogland en performer Betsy Torenbos. Ze staan samen met Papoease Efi Mamoribo (1940) op het toneel in het decor van de 33 interviews. Uniek docu-theater over de bewogen periode rond het vertrek Nederland uit Nieuw-Guinea (West Papua) op 1 oktober 1962. Veel mensen hebben toen het land onvrijwillig moeten verlaten. Wat doet het met je als je één of zelfs twee keer moet vluchten? Kan een mens zich hiermee verzoenen? De voorstelling gaat op 8 oktober 2022 in première en vanaf 2023 op tournee door het hele land tot zomer 2024.
- Symposia die na afloop van het docu-theater in museum Sophiahof, museum Bronbeek en in DNK worden georganiseerd door Paul Pattynama. De symposia gaan dieper in op onderliggende thema’s (onder andere de impact van het veelal gedwongen vertrek voor alle betrokkenen) en leggen een relatie met de actualiteit.
- Video-installatie is een beeld- en geluidswereld op basis van de 33 interviews van TeZ (Maurizio Martinucci) en Betsy Torenbos. De installatie opent op 1 oktober 2022 in het museum Sophiahof en zal vervolgens in museum Bronbeek en later in het DNK te beleven zijn.
- De website www.tabeenieuwguinea.nl maakt het immateriële erfgoed voor iedereen en voor langere tijd toegankelijk. De website zal in ieder geval tot 2026 online zijn. Daarna wordt de content overgedragen aan het Nationale Archief en Onsland.nl..
Voor het docu-theater, de symposia en de multimediale installatie werkt Stichting Be-wonder samen met het Indisch Herinneringscentrum (IHC), museum Sophiahof, museum Bronbeek/Kumpulan en DNK.
